Công trình nghiên cứu được thực hiện bởi nhóm chuyên gia thuộc Đại học Đồng Tế (Thượng Hải) và công bố ngày 19/3 trên tạp chí Science China Earth Sciences . Sử dụng dữ liệu từ hai vệ tinh GRACE và GRACE-FO của NASA, nhóm nghiên cứu đã theo dõi sát sao khối lượng băng ở Nam Cực từ năm 2002 đến đầu 2024.
Trong phần lớn thời gian này, lục địa băng giá liên tục "giảm cân". Giai đoạn 2002–2010, Nam Cực mất trung bình 81 tỷ tấn băng mỗi năm, và tốc độ này tăng lên 157 tỷ tấn/năm trong giai đoạn 2011–2020. Thế nhưng, từ năm 2021 đến 2023, xu hướng đột ngột đảo chiều: Nam Cực ghi nhận mức tăng trung bình 119 tỷ tấn băng mỗi năm.
Nguyên nhân: Mưa tuyết bất thường tại Đông Nam Cực
Theo phân tích, sự gia tăng lượng băng này chủ yếu đến từ lượng mưa và tuyết rơi bất thường ở khu vực Đông Nam Cực – nơi từng ghi nhận tốc độ tan băng nhanh trước đó. Bốn con sông băng lớn trong vùng cũng bất ngờ ghi nhận mức tăng khối lượng đáng kể.
Giải thích hiện tượng này, nhà nghiên cứu Tom Slater (Đại học Northumbria, Anh) cho biết: “Trong khí hậu ấm hơn, không khí giữ được nhiều hơi nước hơn, từ đó dẫn đến các hiện tượng thời tiết cực đoan như mưa tuyết lớn.” Nói cách khác, sự ấm lên toàn cầu – nghịch lý thay – lại có thể khiến tuyết rơi nhiều hơn ở một số vùng lạnh.
Không thể đảo ngược xu hướng toàn cầu
Tuy vậy, các nhà khoa học đều nhấn mạnh: đây không phải là dấu hiệu cho thấy băng ở Nam Cực đang phục hồi bền vững. Lượng băng mất đi trong hàng chục năm qua – chủ yếu từ các sông băng trượt ra đại dương – vẫn tiếp tục bị cuốn trôi bởi các dòng hải lưu ấm. Việc tuyết rơi dày trong một vài năm chỉ có thể bù đắp phần nào trong ngắn hạn.
Thực tế, kể từ đầu năm 2024, tốc độ tăng băng đã chững lại và khối lượng băng hiện tại đang trở về mức tương đương năm 2020 – tức là trước khi xảy ra hiện tượng "tăng đột biến". Giới nghiên cứu cảnh báo: không nên đánh giá sai toàn cảnh chỉ vì một giai đoạn dao động tạm thời.
Một chi tiết sáng – nhưng bức tranh lớn vẫn u ám
Nam Cực hiện là nơi chứa tới 90% lượng băng và nước ngọt của toàn cầu. Bên cạnh lớp băng lục địa khổng lồ, khu vực này còn có băng biển – phần nước biển đóng băng theo mùa. Nếu như băng lục địa có chút chuyển biến tích cực, thì băng biển trong năm 2023 lại chạm mức thấp kỷ lục – điều mà giới khoa học khẳng định "khó có thể xảy ra nếu không có biến đổi khí hậu".
Trong khi đó, nhiệt độ toàn cầu vẫn không ngừng tăng. Tháng 4/2025 vừa qua là tháng thứ 21 trong 22 tháng liên tiếp vượt ngưỡng 1,5°C – mức giới hạn theo Thỏa thuận Paris nhằm ngăn Trái đất nóng lên quá mức nguy hiểm.
Kết luận: Tăng băng tạm thời không thể làm chệch hướng nóng lên dài hạn
Tóm lại, dù Nam Cực có những thay đổi mang tính tích cực trong vài năm gần đây, xu hướng chung vẫn là tan băng, dâng mực nước biển và khí hậu toàn cầu ngày càng cực đoan hơn. Hay như cách các nhà khoa học hình tượng hóa: “Một cú nhảy nhỏ không thể thay đổi hướng trượt của cả đường dốc.”
Theo Genk.vn
